مسئلة وحدت و تقريب مذاهب اسلامي از ديرباز همواره جزء اهداف و آمال آزاد انديشان، متفکران و شخصيت‌هاي مصلح سياسي و مذهبي بوده و تلاش براي تحقق آن در اعصار گوناگون، با فراز و نشيب فراوان روبه‌رو گرديده است. از ابتداي تشکيل نظام جمهوري اسلامي ايران نيز وصول به اين هدف مقدس که متکي به ريشه‌هاي استوار در کتاب و سنت مي باشد، يکي از بزرگترين اهداف رهبر کبير انقلاب، حضرت امام خميني (ره) بوده است.
طرح مسئلة تقريب مذاهب در جهان اسلام، به معناي «نزديک شدن پيروان مذاهب اسلامي با هدف شناخت يکديگر و دستيابي به اخوت ديني بر اساس اصول مسلم و مشترکات اسلامي»، در پي ناهمسازگري ها و تفرقه‌هاي موجود ميان جوامع مختلف اسلامي آغاز گرديد. تبعات ناشي از اين مسئله، در روابط قومي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي مسلمانان هويدا شد؛ و به موازات پيدايش اين اختلافات، تلاش در جهت همبستگي و وحدت ميان مسلمانان از سوي دانشمندان و مصلحان جامعة اسلامي آغاز گرديد. در اثر اين تلاش‌ها، تا قرن ششم هجري، تلاقي گستردة انديشه ميان عالمان و حاملان حديث از مذاهب مختلف اسلامي يافت مي‌شود. در اين دوران، وجود مناظره‌هاي علمي بسيار ميان انديشمندان و در اغلب موارد، واقع‌گرايي و تلاش در جهت پيشبرد مطالعات علمي و پژوهشي بدون ابراز تعصب ناروا نسبت به يک مذهب خاص، نشان از نزديکي و همسازگرايي فرقه‌هاي گوناگون اسلامي دارد.
گرچه در دوره‌هاي بعد، تلاش در راستاي وحدت مسلمانان دچار فراز و نشيب‌هاي فراواني گرديد، اما از اواسط قرن بيستم ميلادي و در پي سوء استفاده‌هاي غرب و استعمار کهنة آن و دستاويز قراردادن اختلافات جزيي مذهبي ميان مسلمانان و بزرگ جلوه دادن آن براي جلوگيري از قدرت گيري و اتحاد جهان اسلام، با ظهور مصلحاني چون سيد جمال الدين اسد آبادي، شيخ محمد عبده، شيخ محمد حسين کاشف الغطاء، شيخ عبد المجيد سليم، شيخ محمود شلتوت، شيخ محمد تقي قمي، آيت الله العظمي بروجردي و بسياري ديگر از پرچمداران وحدت، اين امر مهم شتاب بيشتري يافت تا مسلمانان که پايبندي به برخي از آراء نامربوط به عقايد ضروري، آنان را از هم دور مي‌كرد به همگرايي و وحدت فراخوانده شوند.
اهميت طرح انديشة تقريب و وحدت ميان مذاهب اسلامي زماني روشن مي‌گردد که در نظر داشته باشيم اين موضوع، يعني اختلاف ميان مسلمانان، روزنه و پاشنه آشيلي است براي بهره برداري مخالفان و دشمنان اسلام. در طول تاريخ، همواره شاهد بوده ايم هر جا استعمار بر آن شده است تا ضربه‌اي به مسلمين بزند، مهمترين ابزارش دميدن بر خاکستر اختلافات و شعله ور ساختن تعصبات مذهبي ميان اقوام و جوامع اسلامي بوده است. از آنجا که بازيابي اقتدار گذشتة جهان اسلام جز از طريق وحدت ميان مسلمانان و نزديکي به يکديگر امکان پذير نيست، دشمنان پيوسته در تلاش بوده‌اند تا از يکپارچه شدن اين امت جلوگيري کنند و با طرح مسائل اختلافي، مانع دستيابي آنان به اين هدف عالي گردند.
اين در حالي است که امت مسلمان، از هر فرقه و مذهبي، پايبند به اصول اساسي دين مبين اسلام هستند که در ميان همة آنان يکسان است و فرقه‌هاي مختلف اسلامي حتي در بسياري از فروع نيز با يکديگر مشترکند و عالمان و انديشمندان مسلمان مي‌توانند- و بايد- با رجوع به اين مباني و تأکيد بر آن، راه را براي وصول به اين هدف متعالي هموار گردانند و دسيسه‌هاي دشمنان در بزرگ ساختن موارد اختلافي را با هوشياري و تلاش نقش بر آب کنند.
بر همين اساس بود که از ميان شخصيت هاي ياد شده، استاد شيخ محمد تقي قمي از حوزة علمية شيعه به قاهره، مرکز بزرگ علمي و محل اجتماع دانشمندان اهل سنت مهاجرت کرد و نهال تقريب را در آنجا نشاند. وي براي اهل سنت تبيين کرد که شيعه را با فرقة غلات و مخطئه اشتباه گرفته اند؛ همچنان که شيعه نيز اهل سنت را با فرقة ناصبي اشتباه گرفته است. او در تبادل انديشه با علماي اهل سنت و طرح انديشه‌هاي خود همه را به وحدت کلمه و سعة صدر دعوت نمود. حاصل اين تبادل انديشه، ايجاد مرکزي به نام «دارالتقريب بين المذاهب الاسلاميه» در کشور مصر بود. از جمله نخستين فعاليت هاي اين مرکز انتشار مجلة رسالة الاسلام بود که نخستين شمارة آن در ربيع الاول 1368هـ. (ژانويه 1949م.) منتشر شد و تا رمضان 1392هـ. (اکتبر 1972م.) ادامه داشت و مقالات علمي و ارزشمند متعددي در حوزة مطالعات تطبيقي به قلم گروهي از عالمان مذاهب مختلف اسلامي در آن درج مي شد. از ديگر فعاليت هاي برجستة دارالتقريب قاهره، اهتمام به تصحيح و انتشار کتاب «مجمع البيان لعلوم القرآن» اثر امين الاسلام طبرسي از علما و مفسران قرن ششم هجري است. شيخ عبد المجيد سليم، رئيس وقت الأزهر، لب به ستايش اين کتاب گشود و آن را کتابي ارزشمند و پربار و يکي از کتاب‌هاي مرجع در تفسير و علوم قرآن دانست.
مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي در سال 1369 هجري شمسي به دستور مقام معظم رهبري و انتصاب دبير كل و اعضاي شوراي عالي از سوي معظم له در کشور جمهوری اسلامی ایران آغاز به كار كرد.
پرواضح است که قرآن کریم این معجزه قرون و یگانه سند الهی در دستان ما قدرمشترک باورهای جهان اسلام از همه فرقه های شیعه و اهل سنت است و باید همه فعالیتهای دینی ما در این باره خلاصه شود.
سایت القرآن الکریم یکی از فعالیتهای اداره کل امور قرآنی در معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب است که با هدف اتصال بخشی قرآنیان سراسر جهان راه اندازی شده است که بناست به همه زبانهای زنده دنیا معارف قرآنی را به امت اسلامی ارائه دهد.
